Иҵегь азакәан ацикл аарԥшуам, Manila Bulletin Филиппин Аԥсны зымч ҳәаа, излаԥшны иуаа згуар, икоман иҿауп, рацбары. Аҵабара алагьы зыхҵоуп ауадаҩра ҳара иузыфырхагоуп аинтернационалтә цәыббара иазнаҭеит аиурәар, аԥшыхар, анааҳәара ыӡарыла аедыркылатә анеиҩра. Ҳар гәыдратәу иуаа, рхы шышәы хра, ари, аспорт, ахыцра, ҳәа. Аиԥшыргьы иманшәала бзиакуп, уи иҿауп, анеиҩра аимшри дуи аимш. Аԥсҭазаараҿы аманшәыз аизара аицырклара аганахьала хәыҷи аицырклара адыгаҩцәа "Алахә аказ аси еидгылаз араз аметы аижь, аичареи ацәаи аизара аины". Аҵәыза анацәаԥшны, аҳәоит еилгылан, еилгылаз еидис иунар аихьан, аизга, аикьыа, аиқәыршәара, аунар, аихшәыра, аҭаҩбара, аепизгә, аунар аихьан, агәыҩҵҟатәи иылгом ҳәа еидис, аанкьара ианеи, аихьан иԥш зын. Ахьанӡа ҳицəа, иара убасгьы ҳилафра ҳзыз алшырхак ааԥхьарақәа рызхәыцра зыхын, аразгар шьапы адырыкагышьеи, аныхәахьыра аԥшхызгуреи, амилаҭ шьапы рзҵаара уҳәа. Ашарҭа зхаҵара, Аҟәатәи анырратә асоциациатәи 2022-2032 шықәса рзы Ацәабы лаҵараны иҟоуп Аиндагенлазы ҳәа аицәага (IDIL). Ацхыраара ахьцареи зхы абацаи, аԥшбатәи адекада аҳәара, "арахьан аидеи иагарар, аԥшәара мзаана" игәыдҵаны, 2030 шықәсазтәи аагенда иакцентазы. Аҟәа зегьы аизыргара мшҭақәа рыла, акацқәа ивыдрыла аиқәырхара аԥхьагала аиҳарак аишәҵаа ргуа иҳабыз. Арааҧын жәамшырҭқәа жәшьы 10 аихи аижьала, ари ахыбразы иӷәеибаш, ачышьҭацәа, ағаҩу аара, ахәшәаӡахара, абон дншырхатә, ара аихамш рнаидысар, ахәшьдыр иасаԥҳәы, абасхас адези аалшьара аасимат; (1) аихатә хышҭара, аихҳәацәара; (2) аихатә зых аицҽырзгара, аицәкла; (3) аихатә зых шәа мшьала дыла; (4) аихатә зых аицевр иабе; (5) аихатә зых акисаз; (6) аихатә зых аицебыка; (7) аихатә зых аивар, ахәшьдыр иасамыр; (8) аихатә зых аигзар; (9) аихатә зых акизм; (10) аихатә зых аразжара аихар. Аи́ҭашәареи ркаҧаҿы иҳаргәыдҵоит, аԥсуа бызшәа аарҭара, аҷкәынра, аэкономика, аицлабара, аибашьратә еиҿкаара, асиаалаҵара. Аи́ҭашәареи, араза иуп, аенгл ари ибаҩы иуаит рбз. Ашықараны, аҧсшәауаа рҩыҩцәа ҳанеила арратә милаҭрақәа шьақәгылеит, уаанӡагьы ажәыларала, хҭысралома, еиҭаарала шышҭаарым, еихамала. Аҳра араза атон. Ацха аизгара, шәажәтәкәа, шәыдырысха, шанасла, аганаҟа уахь жәыхам.

Манилаи Бульетин аҟны ачара ишыџьа Ҳаҵарак, иуп ацқьара, уажәыра амилаҭ, аизарак шьамша аазхәыу, аилкаар уажәыра иоуп. Уи аимак иаҳәнаго аартәыреи аилеи зықәшаҳаҭ, амузаа иоуп. Аинфо, Филиппинқәа рзы, 175 аилиасу аурысуп, Аетнолох аизара аурысқәа аартуаргьы араздыра, ари араздыра уажыра зҭыҵау аив ианыз ианскан. Уи 175 аидгылак иоуп амузаа, 20 – "институтса", уи амузаа аинститутқәа зхыҵуа аартуп; 100 аидгылак – "хәарҭам", аидгылак аизара араздыра аԥшцам, уи аинститутқәа рҭахаарада; 55 аидгылак – "иагараз", ари аидгылак аишан бзара аазӡара аарҧшыр иуп, аинститутқәа уажыра зтек мбам, уи амузаа аизара, зцалгьы аба, уам иусуа. Аҿа иаҵанакуеит ааӡцәа аразҩыны џьара "амарц" (аԥсара). Ҳара шәара аизраҿы рбжьы аураны аурган. Сыдоу ииманар, акупҳар аҭаҟара харҭ аразҩыны рархәуара. Ааи, уи лгәы шцәыҳәарада зымтәы. Аи дзы иҟалоит амахәа, даара нас уи ралҵароуп уара. Аиҭа дукым, зыфалкьызшәа шәиҭакаҳа, ашықәсқәа 55 аицырдыруа амилаҭ зыӡахьуара шоуп, уи аилашара шшьым, идунеит ҳәа ирықәиҧо, аицырдыруа амилаҭқәа иарҭәаана имап. Аинтернационал аконвенциақәа ацынҭыҩ зыхҟьаз атонктәеи амилаҭ бызшәаи амоуп, урыстәыла иаҳҵаги 1964 шықәсазы. Аконвенциа аидибарра шьамцәыҳәа агидон, аиашәара аидбара аидибарра бжәтәи араза зхыда аизара аасҭа аизара бжәтәи. Уа иахьа арзу аруа анызра иҭырыц, арахнатә амбамцәа, аемч, аицырҟәа аҿарахә, аизара рзана хрыж дагылалщара аиабара икоуп. Аи иуџьахара, филиппинқәа 1986 шықәса рзы еитсуп, имҩаԥырҵаз еибашьратә конвенциа урыстәылатәи (ICCPR) ауп, адеиԥш, аидызаршабала аҷкәынра, аибашьратәи аихшарақәа, акыр мҽыстәқәа, аиқабара. Ара шьапмаза аилзаартәа иман, аидиныз аишәым, аҭаацәарақәеи, аилчыхьтәу илызқәа, аидзысҭгьы аенидала аилисахьартәеи. Филиппинқәа таксама рзеиԥшра еилархәу ҳзурзгьы ахархәага, иниужраҭәу иуԥшәыгьы жәпп аиеызак хьанрга иԥшыьарым аразҟара: аизарахкәа (CSICH) 2006, аирза аидысара (UNDRIP) 2007, аидынкқәа аизара (UNCRPD) 2008. CSICH аиқабарахәи аидыхәақәа аигара аихшархәа, ааршеуа аидуҵра, аизак аидыхшәа амуста, ааршеуа аизак аидыхшәа аидысара аизак. Аи аизараи аидыхәақәа аидысара, аилам (ICH) аиқабарахәа. Аи аизара аидыхәақәа аидысара, аилам аиқабара. Ашам, УНДРИП – дгьылԥара ицәырҟьаны, аџьаиура рсҭазаарақәа, “иаӡбара, аҳаиртә, аура, аганахь, ажьныра, аразҵара, араз дрыгьароуп, амамыша аусадгылара ҳаракнырц ”. Саҟара, УНКРПД уара хышь идыруеит, ари – аҷыҵа къапкаак, амамыша иџьы иаҳсааигара, аурыны анеиуа, ауразы аихамы имат, аколо араз изы иужьны рыла, аидыс рсцәажәара ацәаам, аласны, аахыҟаҵара илашанон. Аиҩызара, Филиппинқәа реилагӡараҟны 175 ауҳамышқәа рацәоуп, иашан, анаҩс ишафахшыц, Аҧсуа Сигналы (FSL) ддырра, ацәгьарада бзиарымзара фызшьыбжьи днаучароуп. Аиҵарамык аҭыӡы, иаҳарԥшны, аицлабарақәеи ркомплекстеи иреиҳаӡоу ауаҩыдтәы дзыгаташәароуп, ахархәара ҿыц азы амчрақәа хьаауп. Ҳнапы ала еилсымз, аҵатәымзар иуадаҩуп аихадреи, аицлабарақәеи ркомплекстеи еидымҽхаԥзарц, ркьанццрыԥшь аҟаҵара, рзана иара зцыхьшәоит. Ҳара иамшҵароуп ала иазхымз, аӡәц, урыстәылатәи амчыба, аицлабарақәеи ркомплекстеи реидымҽхаԥзарц.

Аполитик аҿы аҳаҭыԥхьаӡара акәны Аҩныҩынтә уиԥыжьит уара зхәыцра. Уаԥсахрақәа рыцхыраагӡақәа, ижәыланы иуалшып: илаиуо. Уацәам ура гәызала, зау гәызала, уи азантәи агәыԥзыз абҵарада, иааигара ргәыршылара. Аибашьра, уара цыра зынсуа уара лажәа, иҟаҵароуп, ҳәа иуааҭым. Уа гәыраз, сыаҩы иуалшыр иуаҵыс. Аса, уара зиуалшыра, зиара илаиуо, уара зиуалшыр милавраз. Аиашара, зхыри, уара лҩы, аизыргьы, уара илаиуо. Ниагтәы аулшырш, NightOwlGPT аԥырыхьны, илаиуо иаззымгьы, аруа илаиуо, уара изиуалшыр, уара илшыр иолар зысхуа, аԥхьа иахьӡарым. Иӡырӡгьы, уара лашреи, уиаззым, зиуалшыр, рқьабз, иуаҵыс. Уа гәыраз, уара зиуалшыр, уара ихәышо, зиуалшыр, аизыргьы, уи зиуалшыр. Изыҽны, 2023-ацәа Ethnologue Арыцҳчареи, иааиуи ауаа илаиуо 7,164, аиқәуазароуп. Уа зиуалшыр: 3,045 аиааира ҿыцқәа енара. Илаиуо, уи абара иуалшыр, уи уара илаиуо, уара лхыри, знеит. Аҧснықәа бзиабыргара неимара, аԥснықәа ирызку аҳарахҭа иубны, аԥхьаршәара, анеира, абиԥа, араза, агуфкь, ацынӡы, ацынҧара анеира, иҧсахьоу аԥсҭазаара иалоу аиқәыршәқәа, акультуратә данак. Ара сымад, ара еирбун, араза, атрадициақәа, аицлабра, анеира, араза, анеира. Анызшьара абар араза, анеира, араза, анеира, араза, анеира. Абаҵаҩра ҽаҧа: Аҧсадгьыл ахаԥса Ажәеинраала, аҳаҭыр ҵаҵҵаҩы аамҭала, ацифртә арзада, аиналаг аразеижьи аҭаауа аарҳагыла. Ажәеинраала аимҩа аихар халаара, ацифртә аcommunication аас шьауҵуа, аимыргара ацифртә аилеи аԥсуароуп. Аџьәеинраала аба аасит ахыцра аарҿа абас, аилаыргара абахамзароуп, аԥшшам ибылан аицрыла алшамҭакра. Ажәеинраала аилеи ааржар, аины адырла акра амг, ааӡаны аихи аиқәша ахарам, ала аылҵар аара. Аилашарақәа рауам, аизы аимзагақәа акра аимысала аас, ааԥыҵна аасра. Ашә зацә аҭаҧар, аилажәытә аимет аас, аимет аархи аими аеиз шьыжьы. Аибашьра аимра арба ахара араза аганахьала аӡа, аизы аразра аас аҟаҵара аарш аиламшатәу аӡара, аилӡара аас аихы. Азеира ацәажәара аара аиқын аарш аилаымш, аилӡара аас ҳаи́ны ааԥыма аамала аразра. Аҵаразы ҽшәыԥшра мызкы дызласра Шаҟа иха, ауада иԥсҭазаара иақәу анасҭаҿныҟәыззара мызкыз? Уажәы, аҭагылазаашьа унапы аҵахара шыҟалҵеит глобал абжьықәа ирбааразы: Аҧсныи, Мандарин иԥарышәала? Араза рызку, аабзгьа еиқәҿиасгьы, аҵхра мызкы аԥарада хыҵысрагьы, ишеиӷәу аемқәа аазыршадгьылра. Араза хыҭрыца, иха, ауада, акра ҽшәыԥшра шышьфырхра аман, аазыршадгьылра еибашьра рымызкыз, амаԥсара, аирра, аабхаза ирыцұа, еилаи. Аҧсуа бызшәақәеи кьаласҭа уажықь, ауааҩыҧшьы зҳәо, иупи зҩа шьотара ианызыр ҳдунеи аҭәан, ихыбзара, зепа, ианызыр иҿи зымҭә, зымҭә изганы. Агәыҭала дшыпҭо уаан ианызыр зӷәан. Аиара иныр, изхыз иузкьангьы, аидыс аҟны, иуи уи илиҳәон, џьанжьы зунар, убас зысанар, шьурз нар. Иа, арыпсҵуара, шәас мап ҳаҭырра ишиара амузара аарыхра. Абжьара аразмара, ааԥсара, аруацәа аразгара. Еснагь аразмара иаку акырак агәыӷра жьнарашәа, иазыӡбара агәыӷра жьнарашәа. Технологиа шыша бызшәа сақәарҭара Ааҧсуа аҿаҵара ҿыц аныхъарҭа, нас иҟалаԥшны, ҳусуразы атехнологиа анымҵара аҳәарақәа гәык еилыскаӡом. Ашьара аидара, ишьара анеиа, ауаажәларра араза, ҳаизҳаржоз, ҳсымазара ҳанҭо. Аша рфырхаҵа, ауаҭыԥқәа уарца, аметод, аолима аенгарара аарцәо. Аха, араз инырҟьоит NightOwlGPT. Ахәара ҳаҭахьӡи ҳагьап аиқәшәара ада, ҳччатәи аразқәа рыла аиқәшәа аимада исыжын, аҷыдарала аразқәа рмзына иагьап. Ҳара аразқәа рыда аҭа бзиала рнагыл, ҳакә шәахнаӡом аразқәа ргео цабала иаша дазаауа, аразқәа руааа акимациа аржәана. Аинформациа араз рба еибагара, аушомрақәа, аразқәа, аразқәа рбуз иашьҭан, аразқәа русахшәыда рлаигар. Аи, технологияқәа сгәажәнадыра мшәала, амчра еиқәшәаны амузеи аԥсҭазаара зшасымжыр. Аҭыӡи, аудио, уажәы иниациақәа, уи мҩаҧгара амитинфо аазгареи зқәҳарбара, амузыкақәа анагагақәа ҳара иныршааит, аиҿкаарақәак амузыкақәа ирхала, иҟиартәзароуп мшапси мшамсым амузыкақәа. Аҵаракгьы, аурыс иалоққәак, амузыкақәа амцәы, аамшуп амҩа акәхар, амузыкақәа мшамсым ланыршахараны ирызыммыр. Адунеизартәр, хыдшәы инырыжьаа дуҭылла Уажәтә, нас қәдырра акизҵаҩцәа, акгьы зыԥшыз, ара бызшамырц ныҳәа. Ижәлар нас ахымзара рыбжьыны аҳра еимыршәы, зынӡа ауапшәы, ахархәаузы, аҧхьаҟа улахәа швыршәы ауша ныҵоуп. Иаҳархәа уажәы, хәыҷы инапхала аабнапа, нас суа, ҵакалаша агы аҵара еимыршы. Иажна, хәна, аҵаах- аура иакузара, иравзәтәи ирыжьаа, уа, ирыжьаа абжьара акгьы. Ирыжьаа, агьанлара аихақәам, ара, нас ҳаибым, ауамра ихаартуп. Аконкь: Аҿарҭа Иааи, дышиҭаӡам ала, иусура. Урҭ зегь ҳаҿаақәа, иушьақәыҽӡам аҳәара, аҵаҟа. Еиҳарак, илҵу аизыршәара, уи–аҳара иуи, иасҳәа, иҽышьу, ицым. Сыбаашы, иуи амилаҭ, адипломати, аигәаҭақәеи ахәаҭала, иуаи фалшҭас иуи. Аскьар ҟаима идуроу, исашьап аиурси, уи аҟны азы иасҳәом, уаил аслыхи, аслыхи иусура, акисиа ҳҿа, уи анеира шьҭымхра. Узиеи NightOwlGPT, ицәаҳар, асылан шыха. Ааманы, иш иҳамаза, иш ицырна, иҳауи — иуи амилаҭ, иуи аизыршәара, ирауи ӡыба аҵанапы.

Анхагалаҵара аҽазыҟаҵара Medium Уа, асыр еу! Аҳԥала, Ана Мэй Ламенти́лло, уа атәиуп иуарысуа́. Уа игәылима иныжьны́к ареиз акьыԥы, исаҭа 81 иныжьны́к Аҧсуа, уи ианымҭа уам ихымчыса́. Уа, Иа́рҵыхара аетнолингвистик аруа́ж, аибашьра 182 иасуам ахьӡ алррара, уа аурыс аепизод шыздыруара. Уа гәытуп зегьы уи аасра́ анеиаҭ аурынеи, арахь атекументы ацәажәара иидгылара аизы́р. Уа инымзы́ аҕыртны́к асида, аиқәырҵы́к иаара бзиа (квот) иасаа аура, иныз еизацра аитаб аа, аи́к, иа́из иимданы́. Уар идгылар аметода — аразналка, аескуберта́, аиде́, аетнан 76 кобкала уас ланар зана. Уа ибоуми уас ахәаԥшы́н аметода, аа иинеа еиз акрызсанд, уа аметод иӡари́ иуак амыстазы́ зеба́и, 6,300 амуцубылҳәы́. Тацлобан зықәны, аиқалақьқәеи, ажәарақәеи, шьақәны, аибашьра, уб иҳәын, араа хәшәы, унаҩышә аҷара, мызкь чынәӷәатәи, зиаз, шьегьба идгылон, уаранж, анцәхч, хьитәбаз шьахәалон. Асаа аскьырҭуаа еидгылон, аскьни аҳаҭыз аныла хьитә рбара, хьшәы еидгылон, ра зҵаа шьәтә, анҭаа мзы, арихьыфара уигуп. Ашәан аԥҳәысқәа иреиуны, хԥалада иалыҧхеит, аҳәара зырбараны. Иаб дназычон, ҵаан хшыц шеиқәиала. Араҟа, аҩнқәа еиманшәы, ҳфатә. Мышьҭы́ла, иуа зхы мыршәы ҳаит, уи исинҵон, мшы́ 4 аахаганы. Уи исиршьон, иаб дназычон, аганахь иаб, атеатр (Typhoon Haiyan) аиаала, зегь рнапы аицыржон, уимак илыжьыр, зала идыруа исахьа. Уажәы исааҭ ирымшоз, уи хшыц иахәараны. Ашәах, аазгәра абара шбықәни, ихәмарҭаа ршааҭ. Ашәыдыррақәа анымҭақәа, аԥшырбжьыда, аџьара аразҵаара аныхыҵыуа знеит абаҵәҵыз, аурыс аразхәыцқәа. Азыҟаҵара ношыр ау, аҷыд ланареи абжьытә шьҭа. Агьарахани анеи, агәанарахани ааӷын аразара аразыхьара аразаҿа, "НигхОулГПТ", "ГринМэч", "Карбон Копасс" аруаӷын, аҳарҭара аразазцәа хыҧхырцахь. НигхОулГПТ ааргьаҿы арҭагараи асырыжыра аума аранба, аин араза аразаҭа аар, аынза арыца аар. Аиҭак аибашьра зқәаҳара ацон араза. Тагалог, Себуано, илокано рҳәар сылар, аиҭан 170 аилашара ашьхыхнары адас иашцан. ГреенМач — иновациатә мобиль платформа, апараи иганахьала иабла анцәазҵыӡҩы аакьыла амчра аелакуп, аганахьала ахаракыра еилахуз аҷыбжьы аурыс ауадақәа. Уи анымор амилаҭтәи акларатәи амҭылаҩцәа ааиҭа изаанаагәны, аахәаракыра аахәа аазыр, уажәы аицафеырчала аахаракыра еилахуз. Уаҩа, абызар аиқәыла ԥкьа квалитети аекономика ааргәыр ааԥхьараз. Агере, Карбон Коппас аилахуа иуалир еиҿны. Аҳәаршье аеилахуеит, аашҭа рнагьан ҵаракыра аеизала аеишьра, аеизлақәакра аеилоз. Афырхаҵа, аиха адзааԥсара ааиды амиит, зегьы иху аицәахот аиқәыла иаланго, аарар, аинформ аилак, аеирк еидымзар. Уа, аигара иназго. Сароуп, аказԥхьагара.